Impressionisten in de Hermitage

In de 19^e eeuw moest je als schilder in Frankrijk voldoen aan bepaalde eisen, voor je werken tentoongesteld werden in de Academie. Een jury keurde de werken. Werk voor de Academie moest gedetailleerd en haarscherp zijn en het onderwerp moest mythologisch, historisch of Bijbels zijn. Als je niet in de Academie mocht hangen, betekende dat je geen kopers en dus geen inkomen had. De eisen waren ontzettend streng, werk dat niet voldeed werd afgekeurd en elke vernieuwing werd op deze manier tegengehouden.

Dejeuner sur l'herbe, Edouard Manet

Steeds meer schilders verzetten zich tegen de strenge eisen en de manier waarop ze moesten schilderen. In 1863 ontstond er een enorme rel, bijna de helft van de ingezonden werken werd door de jury van de Academie afgekeurd. 

Keizer Napoleon III moest zich ermee bemoeien en hij gaf de geweigerde schilders een eigen plek om hun werk tentoon te stellen. 

Niet elke schilder die geweigerd was door de Academie wilde exposeren op deze ‘Salon des Refusés’(salon der geweigerden), maar Edouard Manet was een van de schilders die wel exposeerde. Zijn ‘Déjeuner sur l’herbe’ veroorzaakte een schokgolf. Een naakte vrouw die zat te picknicken in het bos? Schande. Bovendien was het geschilderd in een stijl met allerlei vlekjes en veegjes. Dat was toch geen echte schilderkunst?

Impression soleil levant, Claude Monet

Maar de nieuwe schilders vonden het wel mooi en steeds meer begonnen zich tegen de eisen van de Academie te verzetten en te schilderen op de nieuwe manier.
In 1874 werd er voor het eerst een tentoonstelling gehouden van allerlei nieuwe werken. Onder andere Degas, Renoir, Cézanne, Sisley, Pissarro en Monet stuurden schilderijen in. 

Het werk van Monet ‘Impression soleil Levant’ inspireerde een criticus tot een snijdend commentaar, spottend noemde hij alle schilders ‘Impressionisten’, mensen die hun schilderijen niet af maakten. Deze naam bleef hangen, en werd gebruikt als geuzennaam.

Niet de werkelijkheid moest gedetailleerd geschilderd worden, maar de impressie, de vluchtige indruk, omdat alle werkelijkheid veranderlijk is. Langzaam nemen ook andere schilders hun ideeën over en zie je in allerlei werken impressionistische invloeden terug.

Dame au jardin, Claude Monet

Op de tentoonstelling ‘Impressionisme, sensatie & inspiratie’ die in de Hermitage aan de Amstel te bewonderen is, laten ze heel mooi zien hoe de kunst van de schilders was die zich wel aan de eisen van de Academie conformeerden. Deze schilderijen zijn heel knap gemaakt en je ziet het vakmanschap, maar het spreekt niet meer aan. Ze zijn te theatraal, te overdonderend bombastisch, en aan de andere kant ook te glad, te ‘zoet’ zou ik bijna willen zeggen. 

En dan komen de impressionisten, en je ziet heel duidelijk het verschil. De zichtbare penseelstreken, de andere onderwerpen, de vluchtigheid van het moment dat gevangen wordt, maken deze schilderen over het algemeen heel mooi. Ze spreken aan op een manier die de ‘Academiewerken’ niet meer kunnen. De impressionisten spreken tot je hart. Geweldig was het om ‘Dame au jardin’ van Claude Monet in een grote zaal te zien. Het werk kwam prachtig uit en de andere werken in die zaal ook. Het licht van de grote zaal contrasteerde ook met de wat kleinere en donkere kamers waarin het eerder werk tentoongesteld was. Alsof het museum ook op die manier wilde laten zien dat er met de Impressionisten meer licht en lucht in de schilderkunst kwam.

Werken van bijna alle belangrijke impressionistische kunstenaars hangen er, naast de werken van de Academiekunstenaars en kunstenaars die de impressionisten navolgden. Op deze manier geeft de tentoonstelling een goed beeld van de ontwikkeling, de veranderingen en de invloed van het Impressionisme. De tentoonstelling is nog tot 13 januari in de Hermitage aan de Amstel te zien, en vanaf 29 september zullen ook werken van Vincent van Gogh te zien zijn in de andere vleugel van de Hermitage.