Het familieportret, Jenna Blum

Dit boek heb ik vaak in de boekhandel zien liggen, maar ik twijfelde altijd of ik het wel zou kopen. Gelukkig mocht ik het van vriendin M. lenen en ik kan zeggen dat ik ‘Het familieportret’ mooier vond dan ik van te voren had verwacht.

Het boek begint als de vader van Trudy, Jack sterft. Trudy heeft een moeizame verhouding met haar moeder, Anna. Anna komt uit Duitsland, maar heeft tegenover Trudy altijd geweigerd om te vertellen wat er tijdens de oorlog is gebeurd en vooral, wie die man is op het portret dat Trudy heeft gevonden. Een portret van Anna, Trudy als klein kind en een nazi-officier. Trudy heeft het vermoeden dat deze man haar vader is, maar haar moeder weigert er ook maar één woord over te zeggen.

Trudy geeft nu les op de universiteit in Duitse geschiedenis en zet een project op om van Duitsers te horen hoe zij de oorlog hebben beleefd.

Naast de verhaallijn van Trudy in het heden, hebben we het verhaal van de jonge Anna, die opgroeit in Weimar en bij het uitbreken van de oorlog verliefd wordt op Max, een Joodse arts. Max wordt opgepakt en Anna raakt bij het verzet betrokken. 

Vanuit het nabijgelegen kamp Buchenwald wordt informatie gesmokkeld naar de buitenwereld. De tweede commandant van Buchenwald, een obersturmfuhrer, laat vervolgens zijn oog op Anna vallen en in de jaren die volgen moet Anna zien te overleven met aan de ene kant een kind dat ze moet beschermen en aan de andere kant een volstrekt onvoorspelbare man. Ze moet een manier zien te vinden om zichzelf niet helemaal kwijt te raken, maar dat wordt steeds moeilijker.

‘Het familieportret’ van Jenna Blum verweeft deze twee verhaallijnen op een mooie manier, je komt steeds beter te weten waarom de Anna van nu is geworden wie ze is, en ook welke effecten de oorlog en de daaruit voortvloeiende trauma’s op de volgende generaties heeft. 

De vraag is waarom Anna volkomen weigert om ook maar één woord te zeggen over de situatie tijdens de oorlog. Ze geeft geen uitleg als haar dochter denkt dat een nazi-officier haar vader is, en op het einde, als de werkelijke situatie duidelijk wordt, geeft ze nog altijd niets toe. 

Ik las in één recensie dat iemand het gooide op Stockholmsyndroom, waarbij iemand sympathie krijgt voor de eigen gijzelnemer. Anna zou in die theorie de obersturmfuhrer willen beschermen. Het lijkt mij echter dat Anna zich zo schaamt voor wat ze heeft gedaan tijdens de oorlog en wat het haar heeft gekost om te overleven en haar kind te beschermen, dat ze daar niet meer aan wil denken, zich er volledig voor afsluit. Zelfs de rehabilitatie die ze op het einde kan krijgen wil ze niet, omdat ze zich teveel schaamt. Tenminste, dat is mijn theorie. 

De interviews die Trudy met overlevenden van de oorlog heeft, geven er nog een extra dimensie aan.

Ik heb het boek met plezier gelezen, dus bedankt M.!