Anna Anderson, deel II

Voor en tegenstanders

Lange tijd hebben veel mensen hier geloof aan gehecht.  Een van de redenen hiervoor was dat er niets met zekerheid bekent was over het lot van tsaar Nicolaas II, zijn vrouw Alexandra, hun zoontje Alexei en hun vier dochters. Het vermoeden was wel dat ze waren vermoord, maar de lijken waren nooit teruggevonden. Het zou dus mogelijk zijn dat er iemand was ontsnapt. Velen hoopten dat dat het geval was.

Verschillende mensen hebben haar ook geïdentificeerd als Anastasia, de jongste dochter. Volgens hen was er een treffende gelijkenis met de Grootvorstin. Zo had ze eenzelfde afwijking aan haar voet. Ook had Anna littekens die heel goed door de kogels veroorzaakt zouden kunnen zijn. Anna herkende zelf ook mensen; familieleden en leden van de hofhouding.

Toch waren er ook meer dan genoeg dingen die tégen haar spraken. Meer dan genoeg mensen hebben haar níet herkend, waaronder veel familieleden. Anna weigerde Russisch te spreken, ze kon af en toe een paar woorden verstaan, maar sprak de taal zelf niet. Een van de mensen bij wie ze op een gegeven moment in huis was zag dat ze tijdens een Russische Orthodoxe kerkdienst een kruis verkeerd om sloeg, op Katholieke wijze. Ze vergiste zich ook heel vaak met mensen en namen.

Het leek erop dat er geen oplossing zou komen. Beide partijen, vóór- en tegenstanders hadden hun stellingen ingenomen en weigerden die te verlaten.

DNA bewijs

Maar in 1991 werden de overblijfselen van tsaar Nicolaas, zijn vrouw en drie dochters gevonden. Alexei en één van zijn zussen waren nog niet gevonden, dus in theorie kon er iemand ontsnapt zijn.

Maar DNA onderzoek bracht uitkomst. Van Anna Anderson was er weefsel bewaard gebleven na een operatie en het DNA daarin werd vergeleken met dat van de botten die gevonden waren én met levende familieleden, zoals prins Philip van Engeland.

Er was geen enkele overeenkomst tussen Anna Anderson en de Romanovs. In 2007 werden ook de laatste twee overblijfselen gevonden en toen was voorgoed duidelijk dat de hele familie in 1918 door de Bolsjewieken is vermoord, niemand was ontsnapt.

In het boek ‘Ressurection of the Romanovs’ van Greg Wilson en Penny King stellen ze in het eerste deel kort Anastasia voor, in het tweede deel komt het hele verhaal van Anna Anderson aan bod en in het laatste deel wordt uitgelegd hoe Franziska het heeft kunnen doen. Hoe kon een Poolse boerenmeid de wereld ervan overtuigen dat zij een Russische tsarendochter was, zoals het voornaamste bezwaar luidde van de tegenstanders van het ‘Anna is Franziska’ idee.

Franziska

Het gaat te ver om alles uit te leggen, maar ik zal een paar dingen noemen. Ten eerste was Franziska geen boerendochter, haar familie was van verarmde Poolse adel, afgezakt naar een soort herenboeren. Ze had een goede opleiding gehad en ze was niet dom. Wel hield ze van een beetje theater en drama. Ze kon niet met haar moeder overweg en heeft haar ouderlijk huis verlaten op zoek naar een beter leven.

Tijden de Eerste Wereldoorlog werkte ze in Berlijn in een munitiefabriek, waar op een gegeven moment een ongeluk gebeurde, een enorme ontploffing waarbij Franziska gewond raakte. Dit veroorzaakte de littekens die ze had.

Ze was verloofd, maar haar geliefde kwam om aan het front en haar zwangerschap heeft ze moeten afbreken.

Kortom, haar leven was niet bepaald leuk en in 1921 heeft ze een zelfmoordpoging gedaan.

In de tijdschriften stonden toen net allerlei artikelen over de Romanovs en misschien heeft een opmerking van een medepatiënte haar op een idee gebracht. Dochter van de tsaar zijn gaf haar een speciale status, gaf haar een heleboel aandacht en een betere behandeling, iets waar Franziska naar snakte.

Over het lot van de familie was niets bekend en veel mensen wilden geloven dat iemand de tragedie in Rusland had overleeft.

De Russische vluchtelingen de haar bezochten brachten heel veel souvenirs mee en foto’s, die ze vaak ook mocht houden. Herinneringen voor iemand die alles had verloren. Ontzettend lief bedoelt, maar Franziska deed hier haar voordeel mee.

Regelmatig is voorgekomen dat Anna iemand niet herkende, maar een keer daarop wel. Ook is beschreven hoe zij vaak te zien was met alle foto’s om zich heen, oefenend op de namen en de functies die erbij hoorden. Veel mensen gingen ervan uit dat ze herinneringen door het trauma was kwijt geraakt en hadden er geen moeite mee om haar te ‘helpen te herinneren’ aan Russisch, pianospelen etc. Met veel geduld werden haar dingen voorgedaan die zij daarna nadeed.

Sommige van haar voorstanders waren wat al te overijverig met het naar buiten brengen van verhalen over Anna en de ontmoetingen die ze had met leden van de familie en de hofhouding.

Volgens deze verhalen zou Anna mensen hebben herkend en allerlei opmerkingen hebben gemaakt over vroegere gebeurtenissen zodat bijna al haar bezoekers versteld stonden en haar meteen erkenden.

Veel bezoekers hebben later deze verhalen ontkent en ook in oorspronkelijke brieven en geschriften is er vaak geen sprake van, alleen in de versie die naar buiten werd gebracht.

De zuster van Franziska met wie ze een kamer deelde in Berlijn, vertelde dat haar zus spoorloos verdwenen was en dat niemand wist waar ze was. Op een gegeven moment stond ze volkomen onverwacht voor de deur, gekleed in een dure mantel. Ze was zenuwachtig, maar wilde niet blijven. Franziska gaf aan dat ze ergens in betrokken was, en dat ze niet wist hoe ze eruit moest komen.

Ze is weer vertrokken en vanaf dat moment heeft Franziska geen moment meer gedaan alsof ze Anna niet was. Het moment van gewetenswroeging was over.

Franziska, een kind dat hunkerde naar aandacht en drama, een ongelukkige vrouw die haar geliefde en haar kind verloor en de kans zag op een betere behandeling en aandacht. Een maal meegezogen in de maalstroom heeft ze nog één keer getwijfeld, maar toen kon of wilde ze niet met het bedrog stoppen. Ze heeft de leugen volgehouden tot het einde toe, het misschien zelf op het einde echt gelovend.

Ik begrijp dat Franziska een ongelukkig mens was en ik kan haar vergeven dat ze probeerde een beter leven voor zichzelf te maken. Dat ze daarbij verward raakte in een leugen is ook nog te begrijpen. Maar ik vind het vreselijk dat ze de nabestaanden zoveel verdriet heeft bezorgd. Steeds opnieuw de onzekerheid voor de familie en steeds opnieuw geconfronteerd te worden met de hoop moet vreselijk  geweest zijn, zeker na de verschrikkingen die de familie al doorgemaakt had.

Ik ben het eens met Greg Wilson en Penny King in de conclusie van hun uitstekende en zeer leesbare boek; het enige goede dat Anna Anderson voor elkaar heeft gekregen is dat door haar zaak de belangstelling voor de Romanovs, voor tsaar Nicolaas II, zijn vrouw Alexandra, Alexei, Olga, Tatiana, Marie en Anastasia tot bloei is gekomen en eigenlijk nooit is weggevaagd.

Anastasia betekent wederopstanding in het Russisch en door Anastasia te zijn, heeft Franziska gezorgd voor een wederopstanding (resurrection) van de Romanovs.