Thomas More en John Fisher, 22 juni

Hendrik en Catharina

Koning Hendrik VIII van Engeland was in 1509 getrouwd met Catharina van Aragon. Zij was de weduwe van zijn oudere broer Arthur, die al jong overleed. Het huwelijk tussen Catherina en Hendrik had helaas niet de zo gewenste zoon opgeleverd, na vijf vroeg gestorven en doodgeboren kinderen was de enige erfgenaam een meisje, Mary.

Hendrik had, zoals alle koningen in die tijd, regelmatig maîtresses en verwekte zeker één onechte zoon.

Tussen Hendrik en Catharina bestond zeker in het begin zo geen liefde, dan wel respect en wederzijdse waardering. Maar de zorgen om de zoon die niet kwam, (Catharina werd ook langzamerhand te oud om nog kinderen te krijgen) én de groeiende arrogantie van Hendrik dreven hen uiteen.

Anna Boleyn

Ondertussen werd Anna Boleyn hofdame bij Catherina, en zij viel meteen op door haar manier van doen. Ze was aan het Franse hof geweest en droeg kleding zoals die niet aan het Engelse hof te zien was en gedroeg zich over het algemeen een
heel stuk vrijer.

Catharina had een hekel aan haar, maar Hendrik waardeerde haar levendigheid. Hij wilde haar tot zijn maîtresse maken, maar Anna had gezien hoe dat was afgelopen voor haar zuster Mary en weigerde. Zij wilde er iets aan overhouden en niet alleen maar een schandaal. Zij wilde invloed en macht en gesteund door haar ambitieuze vader en broer eiste zij de hoogste prijs; zij wilde een huwelijk en een kroning.

Hendrik was niet gewend dat iemand hem weigerde en hoewel het hem aan de ene kant woest maakte, was hij ook geïntrigeerd. Hij vond Anna begeerlijker dan alle andere vrouwen die hij was tegengekomen. Hij ging akkoord, hij wilde met Anna trouwen en haar kronen als koningin.

Om dit voor elkaar te krijgen zou het huwelijk tussen Catherina en Hendrik door de paus geannuleerd moeten worden. In 1527 weigerde de paus deze annulering uit te spreken. De gronden voor een annulering waren namelijk niet aanwezig. Hendrik beweerde dat hij een zonde had begaan door de vrouw van zijn broer te trouwen, maar hiervoor hadden ze ten eerste dispensatie gekregen van de paus en ten tweede bezwoer Catharina dat dat huwelijk nooit geconsumeerd was geweest omdat zij en Arthur beiden nog te jong waren geweest.

Hendrik kreeg zijn annulering niet uit Rome en moest het ergens anders zoeken. Hij besloot de scheiding zelf uit te spreken en beschouwde vanaf dat moment het huwelijk tussen hemzelf en Catharina ongeldig en hun dochter Mary een bastaard. Hij trouwde in 1533 met Anna Boleyn in de hoop dat er nu eindelijk een zoon zou komen.

Breuk met Rome

Hij besloot in 1534 definitief te breken met Rome en de Katholieke kerk. In deze tijd waren de hervormingen van Luther en Calvijn steeds meer in opkomst en kregen die steeds meer aanhang.

Hendrik gebruikte de redeneringen en beschuldigingen van de protestanten aan het adres van de Katholieke kerk om zijn breuk te rechtvaardigen, maar hij was op dat moment absoluut niet van plan om een protestantse kerk in Engeland te vestigen. Hendrik was zeker geen protestant, hij had zelfs eerder de sacramenten van de Katholieke kerk verdedigd tegenover Luther en had hiervoor de titel ‘Verdediger van het geloof’ gekregen.

De enige redenen dat Hendrik van Rome af wilde, was omdat hij zijn zin niet had gekregen én vanwege hebzucht. Onder zijn bewind werden de kloosters en kerken van alle bezittingen ontdaan en alle rijkdommen, huizen, bezittingen  en landgoederen kwamen toe aan de kroon. Er waren maar weinig edelen die hier tegenin gingen, vooral omdat veel van hen mee profiteerden van deze grootschalige diefstal.

Thomas More.

Een van de weinigen die wel van zich liet horen, die wel protesteerde, was Thomas More.

Thomas More had op dat moment de positie van kanselier, een van de belangrijkste aan het hof.

Thomas More was in 1478 geboren als de zoon van een rechter en hij studeerde zelf ook rechten. Hij was als jongen in dienst gekomen bij de toenmalige kanselier van Engeland en tegelijkertijd de aartsbisschop van Londen, waar hij zijn opleiding kreeg. Thomas More was een intelligente man en een groot vriend van de bekendste humanist in die tijd; Erasmus. More vond opleiding belangrijk en zag erop toen dat zijn dochter ook de beste leraren kreeg.

De jonge koning Hendrik liet zich in het begin leiden door deze man en het is heel waarschijnlijk dat het beroemde traktaat dat Hendrik schreef ter verdediging van de zeven sacramenten, in werkelijkheid vooral van de hand van Thomas More was.

Maar naarmate de koning ouder werd, luisterde hij slechter naar advies, zeker als dat advies tegen zijn wensen in ging. Adviezen om Anna Boleyn te vergeten en zich neer te leggen bij het oordeel van de paus, vielen niet goed bij Hendrik.

Thomas More vond de behandeling van Catharina van Aragon schandalig en heeft tot het eind toe haar rechten verdedigd. Toen duidelijk werd dat Hendrik zich los wilde maken van de katholieke kerk, nam Thomas More in 1532 ontslag. Op dat moment beloofde Hendrik hem dat hij More nooit iets zou vragen te doen dat tegen zijn geweten in ging.

Toen hem echter werd gevraagd een akte te ondertekenen waarin het huwelijk van Hendrik en Catharina ongeldig wordt verklaard en hun dochter tot bastaard, weigerde More dat. Hendrik liet Thomas More daarop opsluiten in de Tower in Londen. More weigerde daarna ook de akte te ondertekenen waarin Hendrik het hoofd van de Engelse kerk werd. Hendrik wist voldoende, voor hem was dit hoogverraad.

John Fisher.

In de Tower kwam ook bisschop John Fisher gevangen te zitten. Dit was de biechtvader van Catharina en hij had steeds bij Hendrik gepleit voor een betere behandeling van Catharina en het respecteren van hun huwelijk.

John Fisher wist ook dat er een aantal zaken mis waren in de katholieke kerk, maar hij wees erop dat dit door de kerk zelf geregeld kon worden en dat inmenging van de staat geen goed idee was.

Hij bleef dan ook trouw aan de paus in Rome en weigerde, als enige bisschop in Engeland, de akte te ondertekenen waarin Hendrik het hoofd van de kerk werd. Genoeg om naar de Tower te worden gezonden.

De paus probeerde hem het leven te redden door hem tot kardinaal te benoemen, maar Hendrik zag dit als een provocatie en op 22 juni 1535 liet hij kardinaal John Fisher onthoofden.

De dood van Thomas More.

Twee weken later was het de beurt aan Thomas More. Hij bleef weigeren zijn handtekening te zetten, al zou hem dat het leven redden. Op zes juli 1535 werd Thomas More onthoofd. Hij struikelde voor hij het schavot op ging en maakte nog de grap tegen de beul ‘Ik had je bijna je werk bespaard’.  Ook schijnt hij, toen hij zijn hoofd neerlegde,  zijn baard opzij gehouden te hebben met de mededeling ‘Mijn baard heeft de koning niets misdaan’.

Zijn hoofd werd op een staak gezet om daar weg te rotten, maar de dochter van Thomas More is midden in de nacht met een bootje naar de Tower gevaren om het hoofd van haar vader op te halen.

Hoe loopt het af?

Catharina van Aragon is in januari 1536 gestorven, moegestreden en verslagen. Maar nooit heeft zij toegeven aan Hendriks eis dat zij hun huwelijk zou ontkennen.

Anna Boleyn heeft niet lang van haar huwelijk kunnen genieten, na een dochter en een paar doodgeboren zonen had Hendrik genoeg van haar en is zij zelf in 1536 onthoofd na beschuldiging van overspel, hekserij en incest.

Hendrik VIII is na Anna nog vier keer getrouwd en is uiteindelijk overleden in 1547. Oud, dik en wanstaltig, vol pijn door de wond aan zijn been die maar niet dichtging.

Tot op de dag van vandaag is de Engelse vorst het hoofd van de Engelse kerk.

Tot op de dag van vandaag is scheiden in de Anglicaanse kerk niet toegestaan.

John Fisher en Thomas More werden door de Rooms Katholieke kerk heilig verklaard.